سلطه فیلمفارسی بر گیشه در غیاب سایر ژانرها
تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۹۳۱۳۷
به گزارش خبرنگار باشگاه توانا، اوضاع سینمای ایران همواره یکی از موضوعات مهم و تاثیرگذار در نمایش وضعیت فرهنگی و هنری کشور بوده است این درحالی است که نگاه به گیشه چند سال اخیر سینما نشان می‌دهد،کمدی‌های میلیاردی بر گیشه حکومت می‌کنند. استقبال مخاطبان از فیلم‌های کمدی در سینما سبب شده‌است تا گیشه فیلم‌های کمدی بازار معتبرتری برای سرمایه‌گذاری تهیه‌کنندگان در سینما تبدیل شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
چرا بازار سینمای ما (گیشه) در تسخیر سینمای کمدی است؟
به دلیل سیاستگذاری‌های اشتباهی که از اواسط دهه ۷۰ بر سینمای ایران انجام شد، اغلب گونه‌ها (ژانرها) درعمل تعطیل شدند و سینمای ایران به گونه ها و ژانرهای خاصی محدود شد. به ویژه تحت تأثیر سیاست‌های فرهنگی که بعد از دوم خرداد سال ۷۶ اتفاق افتاد، سینمای ما دچار نوعی ارتجاع و بازگشت به عقب و در نتیجه سیطره ابتذال شد. یعنی با وجود اینکه طی حدود ۱۵ سال طلایی از اوائل دهه ۶۰ تا اواسط دهه ۷۰ بارقه‌های امید در سینمای ایران زنده شده و سینما تا حد زیادی مماس با آرمان‌ها و مطالبات مردمی و فرهنگ عمومی کشور حرکت می‌کرد، ناگهان با سیاستگذاری دولت برخاسته از دوم خرداد، سینمای ایران ۲۰ سال به عقب رانده شد و دوباره فیلمفارسی و سینمای جشنواره‌ای، بر سینمای مردمی و انقلابی سایه انداختند. طوری که بعد از برگزاری شانزدهمین جشنواره فیلم فجر در بهمن سال ۱۳۷۶ مرحوم سیف الله داد، معاون سینمایی وقت، جلسه ای با برخی منتقدان و خبرنگاران سینمایی برگزار کرد و بابت ابتذالی که در جشنواره وجود داشت عذرخواهی کرد. متأسفانه با استمرار حرکت قطار سینما بر ریلی که از آن دوره گذاشته شد، هر سال شاهد افزایش ابتذال و محدودیت مضامین و ژانرها بودیم و تنوع در فیلم ها هر روز کمتر و کمتر شد. طوری که خیلی از ژانرهای مهم مثل پلیسی، تاریخی، اکشن و ... به طور کلی از سینمای ما حذف شدند و ژانرهای مهم دیگری چون کودک و نوجوان و دفاع مقدس هم کمرنگ‌تر شدند و درنتیجه درام‌های تلخ و افسرده و فیلم های طنز سخیف و بی محتوا، غالب شدند.
یعنی به نظر شما فیلم‌های کمدی پرفروش گیشه‌ها حتی ساختار ژآنر کمدی را هم ندارند؟
از نظر من خیلی از این آثاری که تحت عنوان کمدی روی پرده سینماها می‌روند و بعضا پرفروش می‌شوند اساسا کمدی نیستند و بسته های تصویری جوک و شوخی محسوب می‌شوند و تاریخ مصرف هم دارند و خیلی زود از یاد می‌روند؛ شبیه به نمایش های تئاتر آزاد که در مراکزی چون بولینگ عبدو اجرا می‌شدند. سینمای کمدی به مفهوم اصیل آن، یک کار پیچیده و اندیشمندانه است. مثل آثار چارلی چاپلین که سرشار از دیدگاه های اجتماعی و انسانی ناب هستند و با ظرافت کم نظیری دراماتیک شده‌اند و هیچ گاه نیز تاریخ مصرف پیدا نمی‌کنند و همیشه کارکرد خواهند داشت.
تعریف ایران از سینمای اجتماعی چیست ؟
تعریف و تصوری که در سینمای ما از سینمای اجتماعی وجود دارد اشتباه است! اساسا ما در سینما یک ژانر یا گونه تحت عنوان اجتماعی نداریم و اگر عمیق نگاه کنیم، اصلا نمی‌توان و نباید گروهی از فیلم ها را تحت عنوان سینمای اجتماعی تقسیم‌بندی یا گروه بندی کنیم. چون به معنای واقعی کلمه، همه فیلم‌ها اجتماعی هستند و هر أثر سینمایی، به هر حال، نوعی نگاه درباره جامعه را ارائه می‌دهد. مگر ما فیلم غیراجتماعی هم داریم که حالا یک سری از آثار را تحت عنوان اجتماعی نامگذاری می کنند؟ طی یک دهه اخیر فیلم‌هایی که صرفا درباره فرود و نشیب‌های اجتماعی تولید شده‌اند، تحت عنوان فیلم اجتماعی خوانده می شوند؛ یعنی فیلم هایی که صرفا بازتاب‌دهنده تلخی‌ها و کژتابی های جامعه هستند و رویکرد فیلمساز هم این بوده تا این سیاهی و تلخی را غلیظ تر نشان دهد و در بازنمایی آن افراط کند. درحالی که در همه این نوع فیلم ها، فرازها و خیلی از واقعیت‌های روشن و مثبت در سطح و عمق جامعه نادیده گرفته می‌شود.
سازندگان اغلب این فیلم ها بدون اینکه شناخت عمیقی از اقشار دردمند داشته باشند، در برج عاج نشسته‌اند و به «استثمار تصویری» از مردم دست می‌زنند و به واسطه عرضه این تصاویر به جشنواره‌های استعماری، جیب های خودشان را پرپول‌تر می‌کنند.
به نظر شما سینمای اجتماعی در کشور ما زاییده ذهن فیلمساز است؟
بله؛ اغلب فیلم‌های تلخ و سیاهی که تحت عنوان سینمای اجتماعی دیده‌ام، غیرواقعی، دور از منطق و زائیده ذهن یا تحمیل شده از نگاه فیلمساز هستند. به طور مثال، محور یکی از این فیلم‌ها این بود که مرد جوانی با وجودی که توان و امکانات کار و کسب حداقل پول را دارد، برای خانواده‌اش مرغ آلوده ارزان‌تر تهیه می‌کند و در نتیجه دچار عواقبی می‌شود! یا فیلم‌هایی را می‌بینیم که در آن یک خانواده در یک بازه زمانی کوتاه دو سه روزه، دچار همه بلاهای آسمانی و زمینی می‌شود! معمولا هم این فیلمسازها ادعای این را دارند که بارتاب دهنده مشکلات مردم هستند و می‌گویند فیلمساز وظیفه پرداختن به دلایل و ریشه معضلات را ندارد.
این استدلال‌ها از کجا ناشی می‌شود؟
این استدلال ناشی از سطحی‌نگری و کم‌سوادی این فیلمسازان است و گرنه در سینمای جهان، نمونه‌های مطرحی داریم که بجای پمپاژ ناامیدی، امید به زندگی را روشن نگه می‌دارند و به ریشه مشکلات هم می‌پردازند و راه حل هم نشان می‌دهند. فیلم «دزد دوچرخه» دسیکا و خیلی از فیلم‌های اجتماعی کارگردان‌هایی چون کن لوچ و گودار را ببینید و با آثاری که تحت عنوان سینمای اجتماعی در ایران تولید می‌شوند مقایسه کنید تا دریابید سازندگان خیلی از این فیلم‌ها تا چه حد از مرحله پرت هستند!
آیا می‌توان گفت که در شرایط کنونی، ایران سینما ندارد؟
این حکم دور از واقع نیست. ما در سال‌های اخیر، فقط یک سری فیلم که روی پرده سینماها می‌آیند را داریم و سینما به عنوان یک جریان تأثیرگذار فرهنگی عملا در کشور ما تمام شده است! اینکه در یک کشور، هر روز اتفاقات و ماجراهایی رخ می‌دهد و فیلمسازان نسبت به آن ها بی‌توجه هستند، اینکه خیلی از کارگردان‌ها و فیلمنامه‌نویسان میلی برای آگاه سازی و هویت بخشی مردم ندارند و به تاریخ و قهرمانان و افتخارات ملی کشورشان بی‌توجه هستند و به قول برخی‌ها صرفا به سینمای سیاه‌نما و فیلم‌های کمدی سخیف متمرکز هستند، نشانه هایی از پایان سینما به عنوان یک نهاد موثر فرهنگی و اجتماعی است.
برخی‌ها سینمای اجتماعی این روزهای ایران را سینمای سیاه نما می‌نامند؛ نظر شما چیست؟
بله متأسفانه طی یک دهه اخیر نوعی از سینما که من آن را «سینمای سیاه» نامگذاری می‌کنم بجای سینمایی با دغدغه اجتماعی جاگیر شده‌است. این سینما قبل از اینکه سیاه نمایی کند، خودش سیاه است و به خاطر نگاه غیرکارشناسانه و سطحی به مسائل اجتماعی و عدم آسیب شناسی و ارائه راهکار یا حداقل نشان دادن کورسویی از امید، موجب القای بحران و یأس می شود و درنتیجه خودش بحران زاست.
چه تفاوتی میان سینمای اجتماعی و سینمای سیاه‌نما می‌توان قائل شد؟
تفاوت سینمای دغدغه مند اجتماعی با سینمای سیاه، در مسئولیت پذیری و عدم مسئولیت است. یعنی ما در چهار دهه اخیر نوعی از سینما داشته‌ایم که با رویکردی متعهدانه و مسئول به معضلات اجتماعی ورود می‌کند، به ریشه معضلات می‌پردازد و لحن و فضایی انسانی و اخلاقی دارد و از همه مهم‌تر اینکه مصرف داخلی دارد و صرفا برای کاسبی در جشنواره‌های خارجی نیست. ضمن اینکه از ساختار سینمایی و فرم زیباشناختی قابل توجهی هم برخوردار است. «آژانس شیشه‌ای»، «بچه‌های آسمان»، «زیر نور ماه»، «نیاز»، «بوتیک»، «بی پولی» و ... نمونه‌های مطرح این نوع سینما هستند که متأسفانه در یک دهه اخیر بسیار کمرنگ شده است. اما با افزایش دخالت سفارت‌خانه‌ها و نفوذی‌های جشنواره‌های غربی، فیلم‌هایی غالب شدند که محتوایی غیرانسانی و خشونت آمیز دارند و در فرم و ساختار نیز سست و بی‌اعتبار هستند و صرفا برای حضور در فستیوال‌های غربی تولید می‌شوند! همان‌طور که گفتم این نوع آثار نه تنها متعهد و مسئول نیستند، بلکه به استثمار تصویری از رنج‌ها و دردهای مردم می‌پردازند و از طریق عرضه در فستیوال‌های غربی، خودشان به نوعی تجارت تبدیل شده‌اند.
چقدر معتقد هستید که رعایت حقوق مخاطب می‌تواند یک راه برون رفت از پاکسازی سینما از فیلم‌های سیاه‌نما با مضامین ویران‌شهر باشد؟
بخش مهمی از مشکلات و بحران‌های سینمای ایران در دهه های اخیر به نادیده گرفتن حقوق مخاطب بر می‌گردد. سینما نیز مانند هر رسانه دیگری، با مخاطب شکل می‌گیرد. به همین دلیل هم در کنار خالقان و عوامل تولید آثار باید برای مخاطب هم به عنوان یکی از عناصر اصلی شکل گیری سینما حقوقی را قائل شد. مخاطب در کنار حقوق مادی، مثل سالن خوب و بلیت با قیمت منصفانه، دارای حقوق معنوی هم هست، ازجمله تماشای فیلمی که از آن لذت ببرد و هدف توهین و سوءاستفاده قرار نگیرد؛ این حق مخاطب است که فیلمی را ببیند که بعد از خروج از سینما نسبت به خود، خانواده و جامعه خودش احساس حقارت نکند و برعکس، در سینما حس افتخار و اعتماد به نفس ملی پیدا کند.
به عنوان آخرین سوال، برای برون رفت از سینمای سیاه نما چه راه حل های دیگری می توان قائل شد؟
راه برون رفت سینمای به اصطلاح اجتماعی ما از شرایط فعلی این است که نظریه‌پردازها و افراد آگاه و باسواد، بیشتر با سینما تعامل کنند و راه‌های درست و نتیجه بخش را به هنرمندان نشان دهند. به طور طبیعی مدیران سینمایی چون در کوتاه مدت بر سر کار هستند، نهایتا می‌توانند چند سالن سینما بسازند یا کمک هایی مقطعی به سینما کنند، اما اگر این ارتباط بین اندیشمندان، علما، نخبگان با فیلمنامه نویس ها و کارگردان ها بیشتر شود، قطعا ثمرات خوبی خواهد داشت. فیلمسازان حوزه اجتماعی باید بجای تعامل با دلال های جشنواره ای و نمایندگان سفارتخانه ها و سیاست بازها، با چهره های علمی و مراکز آکادمیک علوم اجتماعی و علوم انسانی نشست و برخاست داشته باشند. نتیجه دوری از آکادمی و تعامل با دلال ها و جریان‌های جشنواره ای فیلم ضعیف و تأسف باری چون «برادران لیلا» و یا آثار ماقبل سینمای جعفر پناهی، محمد رسول اف، علی احمدزاده و ... است.
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: فیلمفارسی گیشه سینمای اجتماعی سینمای سیاه نما فیلم های کمدی سینمای ایران فیلم ها فیلم هایی تحت عنوان سینمای ما دهه اخیر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۹۳۱۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حضور فارسی‌ها در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۴ ایران
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز فارس، استاندار فارس در آخرین جلسه هماهنگی با مدیران مسئول دستگاه‌های مختلف استان برای حضور فعالانه فارس در نمایشگاه اکسپو ۱۴۰۳ گفت: در این نمایشگاه هر تعداد زنجیره‌های ارزش در استان وجود دارد را ارائه کنید، ایجاد زنجیره‌های ارزش جدید با مشارکت سایر استان‌ها با هدف وحدت و هم‌افزایی در دستور کار قرار گیرد.
ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان IRANEXPO ۲۰۲۴ (ایران اکسپو ۲۰۲۴) با پیش بینی بازدید بیش از دو هزار و ۵۰۰ تا سه هزار تاجر و بازرگان خارجی از بیش از ۹۰ کشور دنیا قرار است از فردا تا دوازدهم اردیبهشت در محل دائمی نمایشگاه‌های بین المللی تهران برگزار می شود.
این نمایشگاه در هفت گروه کالایی صنایع غذایی ، کشاورزی و شیلات - صنعت - گروه پتروشیمی - فرش دستباف ، صنایع دستی و گردشگری - دارو ، تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی ، محصولات شیمیایی و آرایشی و بهداشتی - صنعت ساختمان و خدمات فنی و مهندسی و گروه خدمات بر پا می شود.
محمد هادی ایمانیه با بیان اینکه برای شرکت در این نمایشگاه دو هدف را دنبال می‌کنیم، افزود: نخستین هدف شرکت در اکسپو ۱۴۰۳ استفاده غیر فارسی‌ها از تولیدات و محصولات استان است و در مرحله بعد افزایش میزان سرمایه‌گذاری‌هایی است که در فارس پس از برگزاری این رویداد بین‌المللی انجام می‌شود.
به گفته معاون توسعه کسب و کار بین المللی معاونت علمی، فناوری ریاست جمهوری حدود ۷۰۰ شرکت دانش بنیان و فناور ایرانی در نمایشگاه اکسپو ایران ۲۰۲۴ حاضر می‌شوند که می‌توانند دستاورد‌های خود را به بازدیدکنندگان خارجی ارائه کنند.
سید مجتبی قدمگاهی تصریح کرد: در نمایشگاه اکسپو ایران ۲۰۲۴ غرفه‌ای مربوط به معاونت توسعه کسب و کار بین المللی و صندوق توسعه صادرات برپا می‌شود.
قدمگاهی گفت: این غرفه در سالنی است که زنجیره‌های ارزش استانی هم توسط وزارت کشور قرار است معرفی شود و ما از این فرصت استفاده خواهیم کرد تا زنجیره ارزش صادراتی استانی را از درگاه‌ها و پایگاه‌های صادراتی خودمان در سراسر دنیا به یک شبکه تبدیل و آنها را به دنیا معرفی کنیم.
نمایشگاه اکسپو را سازمان توسعه تجارت ذیل وزارت صمت هر سال برگزار می‌کند و پارسال حدود ۵۰۰ میهمان و شرکت خارجی در اکسپو ۲۰۲۳ حضور داشتند.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»